Aanvaar belydenis of...

Vir heelparty NG Kerk-lidmate is die naam van dr. Allan Boesak soos 'n rooi doek vir 'n bul. Vir diesulkes word hy geassosieer met politieke aktivisme en ANC-lakeiskap. Desondanks dra hy steeds 'n geestelike mantel en geniet hy toenemende aansien in kerklike kringe.

Daar is NG Kerk-lidmate wat hom nié vertrou nie. Vir NG Kerk-leiers wat in Boesak 'n geesgenoot vind, is diesulkes se posisie gevolglik een van  "wys my wie jou vriende is, en ek sal jou sê wie jy is."  Sodoende werk sulke NG Kerk-leiers en  -predikante self mee tot vervreemding van dié lidmate.

In aansluiting hierby deel selfs prof. Richard van der Ross, as lidmaat van die VGK (die sentrale dryfveer agter die Belhar-belydenis), by implikasie in hierdie anti-Boesak sentiment wanneer hy sê dat hy 'n arrogansie by sommige van die VGK-leiers bemerk en  "dat die standpunt van die VGK alles behalwe versoenend is"  (Rapport,11.11.2007). Die Belhar-belydenis het 'n spanningskeppende en verdelende faktor onder NG Kerk-lidmate geword. 

Ter illustrasie van die voorgemelde slaan dr. Boesak in Godsdiensperspektief (DB,21.11.2007) die armoede-kitaar. Dis egter onvolledig en baie eensydig geselekteer vir die doel van sy eie standpunt en wat hy daarmee ten doel het.

Indien ons deur middel van sillogistiese afleiding vanaf twee basiese stellings,  "'n mens is sterflik"  en  "Piet is 'n mens",  tot die gevolgtrekking kan kom  "Piet is sterflik",  kan 'n mens seker ook van die stellings,  "die armes is Christus-begunstigdes"  en  "die Balhar-belydenis is pro-armes",  tot die volgende gevolgtrekking kom :  "die Belhar-belydenis is Christus-begunstig".

Die kritiese vraag is egter : Berus laasgenoemde afleiding se basiese stellings op die waarheid, want indien nie, is dit 'n onwaar afgeleide gevolgtrekking. Die armoede-kitaar blyk manipulerend geslaan te word teen diegene wat nié die Belhar-belydenis wil onderskryf nie. Deur nié dié belydenis te ondersteun nie, is jy derhalwe anti-die-armes (en by implikasie ook anti-Christelik).

Aanvullend hiertoe word die armes en armoede ook subtiel-strategies en tydig-waarskuwend ingespan vir die doel om skuldgevoelens by wit NG Kerk-lidmate te wek. Laasgenoemde waarskuwing moet vergesel word van die deeglike besef van die revolusionêre plofkrag waaroor armoede inherent beskik.

Uiteindelike kerklike kapitulasie moet hierdeur vergemaklik én bespoedig word, dus : "Aanvaar die Belhar-belydenis of..."

Besin só oor toekoms

Vir ernstige besinners oor die toekoms van ons kerk is dit goed om te verneem van enkele van prof. S.A.Strauss se teologiese standpunte en die betekenis daarvan vir die huidige kerkdebat.

Eerstens is dit van wesensbelang dat die kerk  "nie sy koers deur die wil van mense nie, maar deur die openbaring van God sal laat bepaal."  Die evangelie  "is nie deur mense ontwerp om mense se behoeftes te bevredig nie."

Strauss sê : "By al die wisselende omstandighede en die invloed van nuwe denkrigtings wat (periodiek) die tydsgees gekleur het, was dit die een konstante motief : die mens, die mens, die mens".

Tweedens moet elke  "nuwe wind van lering aan die Woord van God"  getoets word. Hierdie Woord is  "betroubaar en gesaghebbend in die Drie Formuliere van Eenheid saamgevat."  Strauss verwys na laasgenoemde as die  " naelstring wat ons met die Reformasie verbind", en word dit deurgeknip of negeer, word die kerk  "geaborteer".

Derdens is dit juis 'n  noukeurige bestudering van voormelde belydenisskrifte wat ons help om te onderskei tussen die ware en die valse kerk. Strauss wys op sommige kenmerke van die valse kerk. Dit eien homself en sy besluite méér mag en gesag toe as aan die Bybel ; dit onderwerp sigself nie aan die juk van Christus nie ; dit bedien die sakramente nie Woordgetrou nie ; dit is mensgesentreerd en nié Christussentries nie, en vervolg diegene wat die valse kerk bestraf.

Vierdens is daar begrip daarvoor  "dat die kerk in elke tydvak gekontekstualiseer moet word"  sodat  "die evangelie van Christus in die eietydse idioom tuis kan kom."  Dit mag egter nooit lei tot wêreldgelykvormigheid  nie. Strauss erken dat  "die grens tussen (kerklike) lewensvreemdheid en wêreldgelykvormigheid nie altyd duidelik (is) nie."

Die voorafgaande is relevant vir die kerkdebat, veral wanneer die VGK se sterk aandrang om kerkeenheid   -   met die uiteindelike aanvaarding van die Belhar-belydenis as voorwaarde daarvoor   -   ter sprake kom.

Verbied alles op Sondae

Volgens dr. P.W.Liebenberg, medewerker aan die publikasie,  Reformerend Die Millenium In (uitgegee deur die Vereniging vir Christelike Hoër Onderwys), maak die grondwet voorsiening vir godsdiensvryheid. Dit verklaar Suid-Afrika tot 'n godsdienstig neutrale staat. Artikel 1 (c) van dié wet stel die  "oppergesag van die Grondwet en die heerskappy van die reg"  in die plek van die oppergesag van God Drieënig en die heerskappy van Sy Woord.  Artikel 2 van die grondwet beklemtoon hierdie grondwetlike oppergesag.

Die Handves van Regte handel spesifiek oor die kwessie van geloofsvryheid, wat beteken dat elke individu  "die reg het op vryheid van gewete, godsdiens, denke, oortuiging en mening". Teoreties het géén godsdiens, denkrigting, oortuiging of mening dus voorrang bo 'n ander nie.

Ondersteuners van voorgenoemde is derhalwe vry om hul oortuigings ongehinderd te kan bevorder. Volgens Liebenberg sluit dit  "uiteraard on-christelike en anti-christelike bewegings soos satanisme in". Tereg vra hy dan ook  "of die staat se religieuse neutraliteit nie maar 'n rookskerm is vir die implementering van 'n sekulêre staatsideologie nie"?

Dit is onder meer teen hierdie agtergrond dat die berig,  "Vlymtong Maas 'weens heksejag' in pad gesteek" (DB,16.11.2007), gelees en Maas en Rapport onder die soeklig geplaas kan word. Dis egter belangriker en meer relevant om te let op die reaksie van Rapport-lesers, naamlik die gemobiliseerde en verskuilde oortuigingskrag in die Christelike gedeelte van ons samelewing wat daartoe gelei het dat Deon Maas deur Rapport die trekpas gegee is. Wat egter teleurstellend is, is dat Rapport dié stap op grond van finansiële oorwegings gedoen het en nié primêr op grond van die eerbiediging van sy lesers se geloofsoortuigings nie. Dit is dus 'n wesenlike vraag of Rapport Maas sou ontslaan het indien sy lesers nié met 'n boikot-aksie gedreig het nie.

Hierdie boikot-aksie is 'n bemoedigende teken van sterk standpunt téén die Christelik-onaanvaarbare in ons samelewing ; 'n pragtige voorbeeld van die effektiewe uitwerking van geloofsolidariteit. Met hierdie manifestasie van waartoe die gesamentlike, verskuilde oortuigingskrag van Christengelowiges in die Suid-Afrikaanse samelewing in staat is, waarom dan nie ook ánder God-onterende praktyke soos Sondagkoerante, winkels en drankwinkels wat op Sondae oop is, Sondagsport en Sondagvermaak, boikot nie? En wat van ons huise en skole wat hul Chistelike karakter aan't verloor is?

'n Mens kan net hoop dat hierdie boikot-inisiatief van geregverdigde geloofsverset van Christengelowiges in omvang en momentum sal toeneem in ons land.

Eenheid nie sonder risiko

In 'n vroeëre brief (DB,15.09.2007) is daar gewys op die ooreenkomste wat die kerkherenigingstappe toon met die polities-staatkundige aanloop tot die nuwe Suid-Afrika.

Ten spyte van die NP-leiers se mooiklinkende versekeringe aan hul kiesers van  "ingeboude wigte en teenwigte" , het die proses onstuitbaar en onomkeerbaar voortgerol, tot dié mate dat die NP self vernietig is, van sy leiers tans saamleef met die swaard van vervolging bo hul hoofde, terwyl nog ander oorgeloop het na die ANC-kamp.

Kom ons gaan uit van die veronderstelling dat kerkhereniging wél plaasvind. Die vraag is dan : Wat gebeur daarna? Oor een saak is daar egter min twyfel, en dit is dat die NG Kerk se leiers géén waarborg kan gee dat die meerderheid van 'n bepaalde gemeente, en selfs nie die kerk as geheel nie,  op die lange duur uit oorwegend Westers-georiënteerde, wit Christene sal bestaan nie.

Die moontlikheid bestaan dus dat wit Christene uiteindelik oorspoel kan word en daarmee saam 'n proses van kerklike verafrikanisering aan die gang kan kom. Met afrikanisering moet afskeid geneem word van 'n eeue-oue Westerse kerklike tradisie en identiteit. En verder : Met die kerklike deur eers oopgemaak vir die Belhar-belydenis, hoe gaan die kerk 'n volgende belydenisskrif, komende vanuit die swart dogterskerk, kan wegwys?

Laat ons by wyse van enkele voorbeelde aan die hand van dr. Wiets Beukes, gewese dosent in Volkekunde aan die UP, kennis neem hoe 'n kerklike bedeling daar uitsien waar verafrikanisering plaasgevind het.

 Vanweë die belangrikheid van die verwantskapstelsel vir en groepsolidariteit onder swartes, is almal verwant aan mekaar. So kon Ignatius Lekganyane, hoof van die ZCC-kerk (afgestig van die AGS van Suid-Afrika), in Moria aanspraak maak op huweliksreg met vroue wat hom met die oog op genesing besoek   -   omdat hulle as vroue of susters gesien word. Lekganyane integreer ook 'n Nuwe Testamentiese boodskap met eeue-oue swart geloof waarvolgens lewendes boodskappe uit die doderyk kan ontvang.

Beukes beweer dat, vir swart mense, godsdiens en politiek mekaar aanvul. Afwykende vertolkings van sekere Bybeltekste kom voor ; daar is 'n aandrang dat die Westerse kerkliturgie by swart behoeftes moet aanpas, asook 'n onvermoë / onwilligheid om Christelike waardes te verwerk / aanvaar. Uiteindelik lei dit alles tot 'n swart teologie.

Kerkhereniging blyk nie sonder risiko te wees nie. Is dié risiko nie té groot vir die voortbestaan van die kerk in ons land nie?